Adli kontrol, bir suç şüphesi altında olan kişinin tutuklanması yerine, sosyal hayatı devam ederken belirli kısıtlamalarla denetim altında tutulmasıdır. Hakim, şüpheliyi cezaevine göndermek (tutuklamak) yerine, dışarıda kalmasına ancak belirli kurallara uymasına karar verir.
Bu yöntem, kişinin özgürlüğünü tamamen kısıtlamak yerine, yargılama sürecinde kaçmasını veya delilleri karartmasını önlemek amacıyla kullanılan daha hafif bir tedbirdir.
ADLİ KONTROL NEDİR?
Adli kontrol, bir suç şüphesi altında olan kişinin cezaevine gönderilmesi (tutuklanması) yerine, dışarıda kalarak belirli kurallar ve kısıtlamalarla denetim altında tutulmasıdır.
Hukuki bir terim olarak adli kontrol, "tutuklamanın alternatifi" olarak tanımlanır. Yani hâkim, kişinin tutuklanması için yeterli sebep görmesine rağmen, özgürlüğünü tamamen elinden almayıp onu toplum içinde denetlemeyi tercih eder.
ADLİ KONTROL KARARINI KİM VERİR?
Adli kontrol kararı sadece ceza mahkemeleri veya sulh ceza hâkimlikleri tarafından verilebilir. Soruşturma aşamasında savcı talep eder, hâkim karar verir. Yargılama aşamasında ise davayı yürüten mahkeme bu kararı doğrudan alabilir.
EN ÇOK UYGULANAN ADLİ KONTROL TÜRLERİ
Mahkeme, kişinin durumuna göre bir veya birden fazla yükümlülük yükleyebilir. En sık karşılaşılanlar şunlardır:
-
Yurt Dışına Çıkış Yasağı: En yaygın tedbirdir. Kişinin pasaportuna şerh konulur ve sınır kapılarından çıkışı engellenir.
-
İmza Atma Yükümlülüğü: Kişinin haftanın belirli günlerinde en yakın karakola giderek "buradayım" anlamında imza vermesidir.
-
Ev Hapsi (Konutu Terk Etmemek): Kişinin belirlenen adresten dışarı çıkmamasıdır, genellikle elektronik kelepçe ile takip edilir.
-
Belirli Yerlere Gitmekten Yasaklanma: Şüphelinin okul, park veya belirli semtler gibi alanlara girmesinin yasaklanmasıdır.
-
Güvence Bedeli (Kefalet): Mahkemenin belirlediği bir miktar paranın devlete teminat olarak yatırılmasıdır.
ADLİ KONTROL KARARINA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?
Evet, adli kontrol kararı bir mahkeme kararıdır ve buna itiraz yolu açıktır. Kararın yüze karşı açıklandığı veya tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta (bazı durumlarda 7 gün) içinde bir üst mahkemeye itiraz dilekçesi verilebilir. Ayrıca yargılama süreci devam ederken şartların değiştiği gerekçesiyle tedbirin kaldırılması her zaman talep edilebilir.
KURALLARA UYULMAZSA NE OLUR?
Adli kontrol, şüpheliye tanınan bir şanstır. Eğer kişi imza atmaya gitmezse, yasaklanan bölgelere girerse veya ev hapsini ihlal ederse mahkeme adli kontrol kararını kaldırıp kişinin tutuklanmasına karar verebilir. Yani kuralların ihlali, doğrudan cezaevi yolunu açabilir.
ADLİ KONTROL SABIKA KAYDINDA GÖRÜNÜR MÜ?
Bu konu çok merak edilse de cevap oldukça nettir: Hayır, adli kontrol sabıka kaydına (adli sicil) işlemez. Çünkü adli kontrol bir ceza değil, yargılama süreci bitene kadar uygulanan geçici bir güvenlik tedbiridir. Kişi suçlu bulunup cezası kesinleşmedikçe sabıkalı sayılmaz.
DENETİMLİ SERBESTLİK İLE FARKI NEDİR?
Adli kontrol ile denetimli serbestlik sıkça karıştırılır:
-
Adli Kontrol: Henüz dava bitmeden, yargılama sürerken uygulanır.
-
Denetimli Serbestlik: Ceza kesinleştikten sonra, cezanın infazı (çekilmesi) aşamasında uygulanır.
