Afganistan, Salı günü ülke genelinde yaşanan geniş kapsamlı bir internet kesintisiyle sarsıldı. İktidardaki Taliban’ın, “ahlaksız faaliyetlere” karşı yürüttüğü baskının bir parçası olarak internet erişimini keseceğine dair daha önce verdiği sözün ardından gelen bu karartma, ülkede yaşayan milyonlarca kişi için daha fazla izolasyon korkusunu beraberinde getirdi.
İnternet denetleme kuruluşu NetBlocks, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Afganistan’daki birçok ağda bağlantıların tamamen kesildiğini ve telefon hizmetlerinin de ciddi biçimde etkilendiğini duyurdu. NetBlocks, bu gelişmenin 43 milyon nüfuslu ülkede “tam bir internet kesintisi” anlamına geldiğini bildirdi.
DÜNDEN BERİ TEK BİR KİŞİYLE BİLE İLETİŞİM KURAMADIK
Yurt dışında yaşayan Afganlar, internetin kesilmesiyle birlikte ülkedeki ailelerine ulaşamadıklarını belirtti. 2019’dan bu yana Hindistan’ın başkenti Delhi’de yaşayan 30 yaşındaki Afgan vatandaşı Muhammed Hadi, CNN’e yaptığı açıklamada, “Dünden beri tek bir kişiyle bile iletişim kuramadık,” diyerek endişesini dile getirdi. “Güvenli olup olmadıklarını öğrenmek için konuşabileceğimiz bir yol yok.”
Hadi, internetin kesilmesinin Afgan diasporasında panik yarattığını belirtti: “Her şeyi altüst ediyor, yani her şey birbirine bağlı. En azından önceden bir çağrı yapabiliyorduk,” dedi.
Salı sabahı yayımlanan uçuş verilerine göre, başkent Kabil’e iniş yapması planlanan bazı uçuşlar iptal edildi. Öte yandan, Kabil merkezli Tolo News TV, karartmanın yayın operasyonlarını ciddi şekilde etkilediğini bildirdi. Associated Press (AP) ve Agence France-Presse (AFP) gibi uluslararası haber ajansları da Kabil’deki bürolarıyla iletişim kuramadıklarını duyurdu.
İNSANÎ KRİZ VE EĞİTİM HAKKI TEHLİKEDE
Uzmanlara göre, Taliban’ın 2021’de iktidara dönmesinden bu yana görülen en kapsamlı ve koordineli telekomünikasyon kesintisi, önceki Taliban yönetiminin televizyon, uydu ve diğer kitle iletişim araçlarını yasakladığı baskıcı döneme dönüş ihtimalini gündeme getiriyor.
Elektrik kesintisinin nedeni ve ne kadar yaygın olduğu hâlâ belirsizliğini korurken, CNN’in Taliban yetkililerine mesaj uygulamaları aracılığıyla ulaşma girişimleri yanıtsız kaldı. Taliban’dan konuyla ilgili henüz resmi bir açıklama yapılmış değil. Ancak Taliban yetkilileri bu ayın başlarında “ahlaksız faaliyetleri önlemek için” internet erişiminin ülke genelinde kısıtlanabileceği yönünde uyarılarda bulunmuştu.
Kuzeydeki Belh vilayetinin valisi Hacı Zaid, yaptığı açıklamada “Ülke içinde temel ihtiyaçlar için alternatif bir sistem kurulacak,” dedi. Ancak “ahlaksız faaliyetler” ifadesinin neyi kapsadığına dair herhangi bir detay vermedi. Zaid, emrin Taliban’ın münzevi dini lideri Mevlevi Haybatullah Akhundzada’dan geldiğini belirtti.
Danimarka’da yaşayan Afgan gazeteci Wahida Faizi CNN''e verdigi demeçte, ailesiyle iletişimini kaybetmenin derin acısını şu sözlerle ifade etti:
“Afganistan’da internetin kesilmesinin üzerinden sadece birkaç saat geçti ama benim için sanki bir ömür geçmiş gibi geliyor.Her gün işten sonra annemin ve babamın sesi yüreğime huzur verirdi... Belki Afganistan’da hep yavaş internetten şikayet ediyorduk ama bugün, bozuk internetin ve o basit görüntülü görüşme anlarının bile ne kadar büyük bir nimet olduğunu fark ettim”
''SESSİZLİK SAĞIR EDİCİ'': KADINLAR VE KIZ ÇOCUKLARI İÇİN BÜYÜK TEHDİT
İnsan hakları savunucuları ve sivil toplum kuruluşları, internetin kesilmesinin Afganistan''da halihazırda derinleşen insani krizi daha da kötüleştireceği uyarısında bulundu. Özellikle Taliban’ın kız çocuklarına altıncı sınıftan sonra okulu yasaklamasının ardından, birçok genç kız yurtdışındaki eğitimciler ve yardım kuruluşları tarafından sağlanan çevrimiçi derslere yönelmişti. Bu hayati eğitim kaynaklarının kesintiye uğraması, kadınların ve kız çocuklarının geleceği açısından ciddi tehdit oluşturuyor.
Afgan Kadınlar İçin Kadınlar (WAW) adlı kadın hakları örgütünün iletişim direktörü Sabena Chaudhry, CNN’e yaptığı açıklamada, internet kesintisinin “sadece milyonlarca Afgan’ı susturmakla kalmayıp, aynı zamanda dış dünyayla bağlantı kurmalarını sağlayan yaşam damarını da yok ettiğini” vurguladı. New York merkezli Chaudhry, Afganistan’daki personelleriyle tüm iletişimin kesildiğini aktardı.
Birleşmiş Milletler Afganistan Yardım Misyonu’nun (UNAMA) geçen yıl Temmuz ayında yayımladığı rapora göre Taliban, iktidara geldikleri 2021’den bu yana insan hakları ihlallerini sistematik biçimde sürdürüyor.