Cumhuriyetçiler, üyelerin tüm yıl bütçe tasarıları üzerinde çalışmaya devam edebilmeleri için hükümet fonlarının mevcut seviyelerde 21 Kasım’a kadar uzatılmasını önerdi. Demokratlar ise hükümetin Ekim ayına kadar açık kalması için karşı teklifte bulundu. Ancak Demokratlar, tekliflerine sağlık hizmetleri hükümleri ve Başkan Donald Trump’ın fonları kesme yetkisine getirilen kısıtlamalar gibi ek maddeler ekledi. Bu maddeler, çoğu Cumhuriyetçi tarafından kabul edilemez bulundu.
İki taraf da pozisyonlarını koruyor ve bu durum, Çarşamba gününden itibaren hükümet kapanması yaşanması ihtimalini artırıyor. Kongre liderleri, ileriye dönük bir yol aramak için Pazartesi günü Beyaz Saray’da Başkan Trump ile bir araya geldiler, ancak görüş ayrılıkları devam ediyor.
HÜKÜMET KAPANMASI NEDİR
Hükümetin kapanması, Kongre’nin bazı veya tüm kurumlar için fon sağlayamaması ve bu kurumların, yasa koyucular tarafından onaylanmayan parayı harcayamaması durumunda meydana gelir. 1980’den bu yana 14 kapanma yaşandı ve en sonuncusu 2018-2019 yıllarında gerçekleşti. Bu kapanma 34 gün sürdü.
Federal hükümet kurumlarının çoğu, her yıl Kongre tarafından kabul edilip, 1 Ekim’de yeni mali yılın başlamasından önce Başkan tarafından imzalanması gereken bir dizi bütçe tasarısıyla finanse edilir. Kongre, son dakikada birden fazla tasarıyı geçirmesi gerektiğinde bu süreç genellikle “omnibus” yasa tasarısı olarak bilinen büyük bir tasarıda birleştirilir.
FONLAMA SON TARİHİ GEÇERSE NE OLUR
Finansman son tarihi Kongre tarafından uzatılmadan geçerse, hükümet halihazırda fonlanan kurumlara bağlı olarak tamamen veya kısmen kapanmak zorunda kalır. Bu yılın başlarında Cumhuriyetçiler tarafından kabul edilen “tek büyük, güzel yasa tasarısı” kapsamında bazı kurumlara para akışı sağlandı. Bu da Savunma Bakanlığı ve İç Güvenlik Bakanlığı gibi bazı bakanlıklardaki programların kapanma durumunda bile fonlanmaya devam edeceği anlamına geliyor.
Kanun koyucular, yeni harcamalar konusunda anlaşmaya varmak için çalışırken, kurumların işlevlerini sürdürmesini sağlamak amacıyla mevcut finansman seviyelerini geçici olarak uzatan “sürekli karar” olarak bilinen bir kararı geçirerek harcama tasarılarını tamamlamak için kendilerine daha fazla zaman kazandırıyorlar.
ANAYASA VE ANTİ-EKSİKLİK YASASI NE DİYOR
Anayasa, Hazine Bakanlığı’nın yetki veren bir yasa olmadan para harcayamayacağını belirtir. 1870 yılında kabul edilen ve Anti-Eksiklik Yasası olarak bilinen yasa, hükümetin Kongre onayı olmadan mali yükümlülük altına girmesini yasaklar.
Georgetown Üniversitesi Hükümet İşleri Enstitüsü kıdemli araştırmacısı Matt Glassman,
“Paranın kime verileceğini belirleyen bir yasa yoksa, Hazine hiçbir para ödeyemez. Bu yıllık faturaların süresi dolarsa, belirli işlevler için para tahsis eden bir yasa da olmaz.” ifadelerini kullandı.
HÜKÜMET KAPANMASI SIRASINDA NELER OLUR
Bir kapanma durumunda, federal hükümet, Kongre tarafından fonlama onaylanıp yasalaşana kadar ücretler veya diğer mevzuatlar gibi başka yollarla finanse edilen programlar hariç, tüm zorunlu olmayan faaliyetleri durdurmak zorundadır. Her kurum, hangi işlerin zorunlu, hangilerinin zorunlu olmadığını belirler. Kongre üyeleri de kendi personeli için bu kararı verir.
Glassman, “Hazine’den ister zorunlu ister zorunlu olmayan bir şey için para çıkamaz. Ancak, ödenek olmadığında bile kim çalışmaya devam edebilir ve yükümlülük altına girebilir ki? Üç istisna var.” dedi.
Bu istisnalar, Anti-Eksiklik Yasası ile tanımlanmıştır. Yasa, hükümetin can ve mal güvenliğini sağlamaya yönelik operasyonları finanse etmesine ve Başkan, personel ile Kongre üyeleri gibi anayasal süreçte yer alan yetkililerin görev başında kalmasına olanak tanır.
Tüm aktif görevdeki askerler, birçok federal kolluk kuvveti mensubu, federal olarak finanse edilen hastanelerdeki çalışanlar, hava trafik kontrolörleri ve Ulaştırma Güvenlik İdaresi memurları temel personel olarak kabul edilir. Her kurum, hangi çalışanlarının görevde kalacağını belirler.
KALICI İŞTEN ÇIKARMALAR ENDİŞESİ
Önceki kapanmalardan farklı olarak, Bütçe ve Yönetim Ofisi geçen hafta federal kurumlara, 1 Ekim’de sona erecek takdirî fonlama sağlayan veya alternatif fon kaynağı olmayan program ve projeler için kalıcı toplu işten çıkarmaları değerlendirmelerini bildirdi. Kurumlara gönderilen nota göre, iş gücü azaltma bildirimleri, kapanma sırasında verilen ücretsiz izin bildirimlerine ek olarak yapılacak.
Muhtırada, “Zorunlu ödeneklerden faydalanmayan programlar kapanmanın yükünü taşıyacak ve Demokratların hükümeti kapatmaya karar vermesi halinde planlama çalışmalarımıza devam etmeliyiz.” denildi.
ÜCRETLER VE PERSONEL DURUMU
Çalışanlar zorunlu olsun ya da olmasın, ücretleri yıllık ödeneklere bağlıysa, kapanma sırasında maaş alamazlar. Temel ihtiyaçlar için çalışanlar kapanma sırasında görevlerine devam eder, ancak kurumlarına fon sağlanana kadar maaş alamazlar. Temel ihtiyaçlar dışındaki pozisyonlardaki çalışanlar ise genellikle ücretsiz izne çıkarılır. Ancak yaygın işten çıkarmalar yaşanması durumunda durum farklı olabilir. 2019 yılında çıkarılan bir yasa, ücretsiz izne çıkarılan çalışanların kapanma sona erdiğinde geriye dönük maaşlarını almasını garanti altına aldı.
2019’da yayınlanan Senato raporu, 2013, 2018 ve 2019 yıllarındaki hükümet kapanmalarının vergi mükelleflerine yaklaşık 4 milyar dolara mal olduğunu, buna ücretsiz izne çıkarılan çalışanlara ödenen en az 3,7 milyar dolarlık geri ödemenin de dahil olduğunu tespit etti.
KAPANMA SÜRECİNDE HANGİ HİZMETLER AÇIK KALIR
Sosyal Güvenlik, Medicare ve Medicaid gibi hak programları, sosyal yardım ödemelerinin yenilenme gerektirmeyen kalıcı ödeneklerle finanse edilmesi sayesinde kapanma döneminde de çalışmaya devam eder. Ancak bu programları denetleyen kurumların çalışma bütçeleri Kongre onayına tabidir. Bu nedenle çalışanlar ücretsiz izne çıkarılabilir ve yeni yararlanıcıların kaydı gecikebilir.
Glassman, “Federal hükümetle müşteri hizmetleri düzeyinde yaşadığınız her türlü etkileşim kesinlikle etkilenebilir.” dedi.
Örneğin, temel çalışanlar olan hava trafik kontrolörleri ve havalimanı güvenlik görevlileri maaşlarının ödenmemesi nedeniyle iş bırakırsa, seyahat planlarında aksaklıklar yaşanabilir. Son kapanmalarda milli parklar açık kalmış ancak personel yetersizliği nedeniyle vandalizm ve hizmet aksaklıkları görülmüştür. 2013 kapanmasında ise birçok park büyük ölçüde kapanmıştı. ABD Posta Servisi ise kendi kendini finanse ettiği için hizmet vermeye devam eder.
SON HÜKÜMET KAPANMASI VE EKONOMİK ETKİLERİ
Son hükümet kapanması Aralık 2018’den Ocak 2019’a kadar sürdü ve yaklaşık 800.000 çalışanı olan dokuz yürütme organına yönelik kongre fonu kesildi. Kongre Bütçe Ofisi raporuna göre, beş haftalık kısmi kapanma ekonomiye 11 milyar dolara mal oldu. Ancak kapanma sona erdiğinde bu miktarın çoğu telafi edildi, yaklaşık 3 milyar dolarlık kalıcı kayıp oluştu.
Kapanma sürecinde, devlet müşterilerine bağımlı işletmeler işlerinde yavaşlama yaşandı ve bazıları çalışanlarını işten çıkarmak zorunda kaldı. On binlerce göçmenlik mahkemesi duruşması iptal edildi. Kapanma, Başkan Trump’ın Meksika sınırına duvar inşa etmek için 5,7 milyar dolar talep etmesi üzerine yaşanan çıkmazdan kaynaklandı. Trump, duvar için para olmadan hükümeti yeniden açmayacağını söylemiş, Demokratlar ise bu talebi reddetmişti.
EN UZUN HÜKÜMET KAPANMASI
1980’lerin başlarına kadar, hükümet fonlama yasaları henüz kabul edilmemiş olsa bile faaliyetlerine devam ediyordu. Ancak başsavcının, hükümetin Kongre onayı olmadan para harcamasının yasadışı olduğuna dair görüş bildirmesinin ardından bu durum değişti.
1980’den bu yana 14 kapanma yaşandı ve çoğu birkaç gün sürdü. ABD tarihindeki en uzun kapanma, 34 tam gün süren 2018-2019 dönemidir. Daha önceki rekor ise 1995-1996 yıllarında Başkan Bill Clinton ile Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi Başkanı Newt Gingrich arasında yaşanan 21 günlük kapanmaydı.