İsrail’in Gazze’de işlediği savaş suçlarını araştırmak üzere kurulan küresel ve bağımsız girişim Gazze Mahkemesi, İstanbul’da düzenlenen nihai oturumunda önemli değerlendirmelere sahne oldu.
“Gazze Mahkemesi Meclislerinin Çalışmalarına Genel Bakış” başlıklı oturumda, uzmanlar İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları ve ablukası süresince işlenen uluslararası suçları, bu süreçte yaşanan hukuki başarısızlıkları ve küresel eylemsizliği ele aldı.
ULUSLARARASI SİSTEM SOYKIRIMI DURDURAMADI
ABD’li insan hakları avukatı ve eski BM yetkilisi Craig Mokhiber, “Uluslararası İlişkiler ve Dünya Düzeni” başlıklı konuşmasında, Filistin’deki “yerleşimci-sömürgeci” yapının küresel siyasi sistemler tarafından desteklendiğini belirtti.
“İsrail’in suçları dünyanın gözü önünde işleniyor, ancak uluslararası sistem bu soykırımı durdurmayı başaramadı.” ifadelerini kullanan Mokhiber, küresel güçlerin ateşkes önlemlerini engellemedeki rollerine değindi.
Oturumda, Gazze Mahkemesi’nin 26–29 Mayıs 2025’te Bosna Hersek’in Saraybosna kentinde düzenlenen ilk meclis toplantısının özeti de paylaşıldı.
Londra Queen Mary Üniversitesinden hukuk profesörü Penny Green, sivil toplumun devletlerin yıkıcı şiddetini ortaya çıkarmada ve belgelemede uluslararası hukuktan daha etkili bir güç haline geldiğini ifade etti.
Green, “İsrail’in devam eden soykırımı, BM sisteminin savaş suçlarını önleme ve cezalandırmada tamamen başarısız olduğunu göstermektedir.” dedi.
YASAL ÇERÇEVENİN ZAYIFLIKLARI
Boston Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Prof. Susan Akram, 1. Meclis çalışmaları kapsamında uluslararası hukuktaki ciddi boşluklara dikkat çekerek, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) ve Uluslararası Adalet Divanı (UAD) gibi kurumların bu süreçte yetersiz kaldığını belirtti.
Akram, Gazze Mahkemesi’nin amacının, “soykırım, etnik temizlik ve sivillere yönelik hedefli teknoloji kullanımı gibi konularda mevcut yasal çerçevenin zayıflıklarını ortaya koymak” olduğunu vurguladı.
İsrail'in Gazze'de işlediği suçlardan dolayı kurulan Gazze Mahkemesi'nin ilk oturumunun başlamasının ardından, İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Cemil Bilsel Konferans Salonu’nda düzenlenen program kapsamında, Anadolu Ajansı’nın (AA) “Kanıt” kitabındaki fotoğraflardan oluşan etkileyici bir sergi açıldı.
YAŞANANLAR GÖZLER ÖNÜNE SERİLECEK
Akademisyenler, insan hakları savunucuları, medya temsilcileri ve sivil toplum kuruluşu üyelerinin katıldığı etkinlikte, AA muhabirlerinin İsrail’in Filistin’de uyguladığı zulmü belgeleyen fotoğraflar büyük ilgi gördü. Sergi, “Kanıt” kitabındaki görsellerle Gazze’de yaşananları tüm çıplaklığıyla ele alındı.
Etkinlik boyunca, “Gaza Remains in Frame”, “Under an Olive Tree”, “Gaza’s Missing” gibi önemli belgesellerin yanı sıra “Kutsal İşgal”, “Gaza’s War Through a Child’s Eye”, “Investigating War Crimes in Gaza” gibi yapımlar izleyicilerle buluşacak. Ayrıca, “Why is Israel Targeting Hospitals in Gaza?” adlı belgesel 26 Ekim’de gösterilecek.
23-26 Ekim'de yapılacak "Gazze Mahkemesi: Nihai Oturum"un açılış konuşmasını Prof. Dr. Falk yaptı. Ardından Yazar Kenize Mourad, akademisyen ve aktivist Chandra Muzaffar, Londra Ekonomi ve Siyasal Bilimler Okulundan (LSE) Profesör Christine Chinkin, Dr. Ghada Karmi, aktivist Sami Al Arian, şair Tamim Al Barghouti ve akademisyen Biljana Vankovska'nın yer aldığı "Vicdan Jürisi"nin tanıtımı yapıldı.
SOYKIRIMCI HEDEFLERİNDEN VAZGEÇMEDİ
Gazze Mahkemesi Başkanı ve eski Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Raportörü Prof. Dr. Richard Falk, oturumda yaptığı konuşmada, İsrail’in Filistin topraklarını egemenliğine katarak “Büyük İsrail” projesini hayata geçirme yönündeki soykırımcı hedeflerinden vazgeçmediğine dikkat çekti.
Prof. Dr. Falk, “Bu gerçek karşısında duyarsız kalmamalı ve adaletin yerini bulması için uluslararası toplumun harekete geçmesini sağlamalıyız.” ifadelerini kullandı.
YAŞANAN SAVAŞ SUÇLARI ELE ALINACAK
Daha sonra, "Gazze Mahkemesi"nin son oturumu kapsamında, paneller, söyleşiler, belgesel gösterimleri ve çeşitli oturumlarla Gazze'de yaşanan insan hakları ihlalleri ve savaş suçları ele alınacak. Filistin ve Gazze'deki görgü tanıklarının ifadelerine de yer verilecek.
26 Ekim'de "Gazze Mahkemesi" üyelerinin genel yansımalar ve değerlendirmeler yapacağı oturumda, Saraybosna ve İstanbul'daki toplantı gözden geçirilerek ileriye dönük değerlendirmeler de yapılacak. Ardından nihai karar duyurulacak.
"Nihai Oturum" programı devam ederken, belgesel gösterimi, söyleşi, kitap imza etkinlikleri ve çeşitli sergiler de etkinlik alanında düzenlenecek.
Belgesel gösterimi ve fotoğraf sergisi etkinlikleri kapsamında Anadolu Ajansının (AA) hazırladığı "Kanıt/The Evidence" belgeseli de yer alıyor.
İsrail'in Gazze'de işlediği suçları tüm açıklığıyla ortaya koyan belgeselde, "Kanıt" isimli AA kitabındaki delilleri üreten gazetecilerin yaşadıkları zorluklar ve tanıklıkları anlatılacak.
İLK ULUSLARARASI TOPLANTISI LONDRA'DA GERÇEKLEŞTİRİLDİ
İsrail'in saldırıları altındaki Gazze'de yaşananların hukuki, siyasi ve etik yönlerini araştırmak üzere kurulan Gazze Mahkemesi'nde Gazze'de yaşananların hukuki, siyasi ve etik yönlerini araştırmak üzere kuruldu.
Bağımsız bir inisiyatif olarak kurulan, insanlık ve vicdan mahkemesi olan "Gazze Mahkemesi", uzun hazırlık sürecinin ardından İngiltere'nin başkenti Londra'da ilk uluslararası toplantısını gerçekleştirdi.
Eski BM Filistin Özel Raportörü Falk'ın liderliğinde yürütülen projenin başkanlık heyetinde yine BM eski özel raportörlerinden Michael Lynk ve Hilal Elver gibi isimlerin yanı sıra Raji Sourani, Susan Akram, Ahmet Köroğlu, Diana Buttu, Cemil Aydın ve Penny Green bulunuyor.
BAZI ÖNEMLİ İSİMLER YER ALIYOR
Mahkemenin önemli bileşenlerinden biri olan "mahkeme üyeleri" arasında dünyanın farklı bölgelerinden birçok tanınmış isim yer alıyor.
Bunlar arasında Ilan Pappe, Jeff Halper, Ussama Makdisi, Ayhan Çitil, Cornel West, Avi Shlaim, Naomi Klein, Aslı Bali, Mahmood Mamdani, Craig Mokhiber, Hatem Bazian, Mehmet Karlı, Sami Al Arian, Frank Barat, Hassan Jabareen, Willy Mutunga, Victor Kattan ve Victoria Brittain bulunuyor.
Halk vicdanına dayanan mahkemenin kuruluşu ve hazırlık toplantısı Kasım 2024'te Londra'da ve ikinci ayağı da mayısta Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da düzenlendi.