İran, Rusya ve Çin, 18 Ekim 2025 itibarıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2015 tarihli nükleer anlaşmayı destekleyen 2231 sayılı kararının süresinin dolduğunu, dolayısıyla İran'a yönelik BM yaptırımlarının yeniden yürürlüğe sokulmasının hukuken geçersiz olduğunu bildirdi.
Üç ülkenin dışişleri bakanları, İngiltere, Fransa ve Almanya'nın (E3) "snapback" mekanizmasıyla İran'a BM yaptırımlarını geri getirme girişimine karşı BM Genel Sekreteri ve BMGK Başkanlığı’na ortak bir mektup gönderdi. Mektupta, Avrupa ülkelerinin 28 Ağustos’ta BMGK’ya sunduğu taleplerin "yasal ve usul açısından kusurlu" olduğu savunularak, “E3’ün sözde snapback mekanizmasını işletme girişimi varsayılan olarak yasal ve usul açısından kusurludur” ifadelerine yer verildi.
Ortak mektupta ayrıca, BMGK’nın 2231 sayılı kararının 8. paragrafı uyarınca bu kararın süresinin 18 Ekim 2025 itibarıyla sona erdiği vurgulandı ve İran’a yönelik yaptırımların artık geçerli olmadığı savunuldu.
SNAPBACK MEKANİZMASI TARTIŞMASI
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD'nin 2018'de tek taraflı olarak çekildiği nükleer anlaşma sonrası uygulamaya konulmayan "snapback" mekanizmasını, İran’ın anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle 28 Ağustos'ta yeniden devreye sokma kararı almıştı. Bu mekanizma, İran'a yönelik tüm BM yaptırımlarını otomatik olarak yeniden yürürlüğe koyma imkânı sağlıyor.
Ancak nükleer anlaşmanın diğer tarafları olan Rusya ve Çin, sürecin hukuken geçersiz olduğunu savunarak, Avrupa ülkelerinin adımına itiraz etti. İran da aynı görüşü destekledi ve snapback uygulamasının artık geçersiz olduğunu bildirdi.
TAHRAN'DAN SERT TEPKİ:YAPTIRIMLARIN MEŞRUİYETİ YOK
İran Dışişleri Bakanlığı, 18 Ekim’de yaptığı yazılı açıklamada, 2231 sayılı BMGK kararının süresinin dolduğunu ve İran'a yönelik yaptırımların yeniden yürürlüğe girmesinin “meşru hiçbir zemini olmadığını” belirtti.
Daha önce, İsrail ve ABD’nin saldırıları sonrasında askıya alınan nükleer denetimlerin yeniden başlatılması konusunda 9 Eylül’de Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile Kahire’de anlaşmaya varan Tahran yönetimi, bu adımın Avrupa ülkeleri tarafından olumlu karşılansa da yetersiz bulunduğunu açıklamıştı.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise 12 Eylül’de yaptığı açıklamada, İran’ın bu koşullar altında Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan (NPT) çekilmek dahil olmak üzere çeşitli adımlar atabileceğini belirtmişti.