İşe başlarken veya zam görüşmeleri yaparken karşımıza çıkan en temel kavramlar brüt ücret ve net ücrettir. Birçok kişi için bu iki kavram arasındaki ayrım kafa karıştırıcı olabilir. Ancak doğru bir maaş hesaplama yapabilmek ve elinize geçecek gerçek parayı bilebilmek için bu farkı anlamak şarttır.
BRÜT ÜCRET NEDİR? KAPSAMLI TANIMI
Brüt ücret, işverenin size taahhüt ettiği, ancak yasal kesintilerin henüz yapılmadığı toplam tutardır. Bu, bir çalışanın işverene olan toplam maliyetinin önemli bir bölümünü oluşturur, ancak çalışanın eline geçen miktar değildir.
- Brüt ücret, çalışanın temel maaşının yanı sıra prim, ikramiye, mesai gibi ek ödemeleri de kapsar.
- Netten brüte hesaplama yapmak için bu tutarı bilmek ilk adımdır.
BRÜT ÜCRETTEN YAPILAN ZORUNLU KESİNTİLER
Brüt ücretten net ücrete ulaşmak için zorunlu yasal kesintiler yapılır. Bu kesintiler temel olarak şunlardır:
- SGK Primi İşçi Payı: Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ödenen sigorta primi.
- İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı: İşten ayrılma durumunda işsizlik maaşı alabilmek için kesilen primdir.
- Gelir Vergisi: Çalışanın gelir seviyesine göre belirlenen ve farklı dilimlerde uygulanan vergi.
- Damga Vergisi: Maaşın ödendiği belge (bordro) üzerinden alınan sembolik bir vergi.
NET ÜCRET NEDİR? ELİNİZE GEÇEN GERÇEK MİKTAR
Net ücret, brüt ücretten yukarıda belirtilen tüm yasal kesintiler (SGK primi, işsizlik primi, gelir vergisi ve damga vergisi) düşüldükten sonra çalışanın banka hesabına yatan nihai tutardır.
- Kısacası, net ücret, sizin fiilen harcayabileceğiniz, bordronuzda "Ödenecek Net" olarak görünen rakamdır.
- Bir iş teklifi alırken, odaklanmanız gereken rakam her zaman net ücret olmalıdır.
NETTEN BRÜTE HESAPLAMA VE BRÜTTEN NETE HESAPLAMA FARKI
Bu iki kavram arasındaki ilişki, maaş hesaplama süreçlerinin temelini oluşturur.
| Enflasyon Türü (Neye Göre Sınıflandırma?) | Tanımı ve Temel Kaynağı | Ekonomiye Etkisi |
|---|---|---|
| Talep Enflasyonu (Kaynağına Göre) | Toplam talebin, toplam arzı aşmasıdır. Tüketimin, yatırımın veya kamu harcamalarının artması sonucu oluşur. | Ekonominin "aşırı ısınması", fiyatların yükselmesi. |
| Maliyet Enflasyonu (Kaynağına Göre) | Üretim girdilerinin (hammadde, enerji, ücretler) maliyetlerinin artması ve bunun fiyatlara yansıması. | Üretim düşerken fiyatların artması (Stagflasyon riski). |
| Sürünen Enflasyon (Şiddetine Göre) | Yıllık %1-%3 gibi düşük ve yönetilebilir oranlar. | Nispeten zararsızdır, ekonomik büyümeyi teşvik edebilir. |
| Hiperenflasyon (Şiddetine Göre) | Fiyatların aylık %50'den fazla arttığı, paranın hızla değer kaybettiği kontrolsüz durum. | Para biriminin işlevini kaybetmesi, ekonomik çöküş. |
| TÜFE (Ölçüm Metodu) | Tüketici tarafından satın alınan mal ve hizmet sepetinin fiyatlarındaki değişim. | Tüketicinin satın alma gücündeki erimeyi gösterir. |
Brütten nete hesaplama özellikle Gelir Vergisi dilimlerinin değişmesi nedeniyle yıl içinde farklılık gösterebilir. Bu nedenle, yılın ilk aylarında net ücret biraz daha yüksekken, yıl ilerledikçe vergi diliminin yükselmesiyle net ücret düşebilir.