Reuters’in araştırması, Ukrayna savaşıyla birlikte Rus savunma sanayisinde artan üretim zorlamalarının şirketleri nasıl darboğaza sürüklediğini ortaya koyuyor. Hikâyenin merkezinde, Moskova merkezli küçük ama kritik bir tedarikçi ve onun 75 yaşındaki patronu Vladimir Arsenyev var.
SAVAŞ SİPARİŞLERİ UMUTLA BAŞLADI
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, savunma sanayisinde faaliyet gösteren şirketler için başlangıçta büyük bir iş hacmi yarattı. Tank mürettebatının kullandığı iletişim cihazları için parça üreten Volna Merkez Bilimsel Araştırma Enstitüsü’nün siparişleri 2022’de hızla arttı. Ancak Arsenyev’e göre bu yoğunluk, kısa sürede bir avantaja değil, ağır bir yüke dönüştü.
HIZ, DÜŞÜK FİYAT VE CEZA TEHDİDİ
Şirket, üretimi çok kısa sürede katlamak zorunda kaldı. Fiyatları Savunma Bakanlığı belirliyor, teslimat süreleri ise son derece katı tutuluyordu. Gecikme ihtimali bile yöneticiler için ciddi bir risk anlamına geliyordu. Kremlin, sözleşmelerin aksaması halinde hapis cezasını gündeme getiren sert mesajlar verdi.
ŞİRKET İÇİNDE ÇATLAK, DIŞARIDA SORUŞTURMA
2023 baharında Volna üretimde zorlanmaya başladı. Üst düzey yöneticiler arasında anlaşmazlıklar çıktı. Azınlık hissedarı Sergei Mosiyenko, teslimatların aksayacağını öne sürerek yetkililere başvurdu. Arsenyev ise şirketine yönelik şikâyetlerin asılsız olduğunu savundu.
KIZIL MEYDAN’DA PROTESTO
Şirket iflasın eşiğine gelirken Arsenyev, Temmuz 2024’te Moskova’daki Kızıl Meydan’da dikkat çekici bir protesto eylemi gerçekleştirdi. Haftalarca hastanede tedavi gördüğünü söyledi. Kremlin ve Savunma Bakanlığı, olayla ilgili sorulara yanıt vermedi.
SORUN BİREYSEL DEĞİL, YAYGIN
Reuters’in mahkeme kayıtlarına dayanan incelemesine göre, savaşın başlamasından bu yana devlet savunma siparişlerini aksattığı gerekçesiyle en az 34 kişi hakkında dava açıldı. Uzmanlara göre Rusya üretim kapasitesini artırdı, ancak sektör verimsizlik, yolsuzluk ve aşırı merkeziyetçilikten muzdarip.
FİYAT KRİZİ VE MAHKEMELER
Volna ile Rostec bağlantılı Luch Fabrikası arasındaki fiyat anlaşmazlığı krizi derinleştirdi. Savunma Bakanlığı’nın modüller için ödenecek bedeli düşürmesi, Volna’yı nakit sıkışıklığına soktu. Şirketin hesapları donduruldu, maaşlar ödenemedi ve icra süreçleri başladı. Bazı davalarda Volna lehine kararlar çıksa da, birçok dosya hâlâ sonuçlanmadı.
AYAKTA AMA KÜÇÜLMÜŞ HALDE
Bugün Volna faaliyetini sürdürüyor, ancak daha dar bir ölçekte. Arsenyev zamanının büyük bölümünü mahkeme salonlarında geçiriyor. Devletin protestoya verdiği tek resmi yanıt ise, izinsiz gösteri gerekçesiyle kesilen bir para cezası oldu. Rus savunma sanayisindeki baskının, küçük tedarikçiler üzerinde ağır bir yük oluşturduğu bu örnekle bir kez daha görünür hale geldi.