Havacılık dünyasının en gizemli ve bir o kadar da hayati parçalarından biri olan kara kutu, aslında uçağın "karne notu" gibidir. Teknik adıyla Uçuş Kayıt Cihazı (Flight Recorder) olarak bilinen bu teknoloji, bir uçağın kalkışından inişine kadar olan her anını dijital bir hafızaya nakşeder. Olası bir kaza anında, uçağın başına ne geldiğini sessizce kaydeden ve enkaz yığınları arasından hakikati haykıran bu cihazlar, havacılık güvenliğinin sarsılmaz kalesidir.
KARA KUTUNUN GERÇEK RENGİ NEDİR?
Adı "kara" olsa da bu cihazların rengi aslında parlak turuncudur. "Neden siyah değil?" sorusunun yanıtı ise tamamen hayatta kalma stratejisiyle ilgilidir. Bir kaza anında uçak parçaları geniş bir araziye, sık ormanlara veya denizin derinliklerine yayılabilir. Turuncu, doğada en az bulunan ve göze en çabuk çarpan renklerden biri olduğu için arama kurtarma ekiplerinin enkaz içinde cihazı kolayca fark etmesini sağlar. Denizin mavisiyle karışmaması için mavi, bitki örtüsüyle karışmaması için yeşil tercih edilmemiş; fark edilmesi en kolay olan "uluslararası turuncu" seçilmiştir.
SÜPER KAHRAMAN KADAR DAYANIKLI BİR YAPI
Bir kara kutu, bir uçağın başına gelebilecek en korkunç senaryolara dayanacak şekilde tasarlanır. Paslanmaz çelik veya titanyum zırhla korunan bu kutular, yaklaşık 1100 santigrat derece sıcaklıktaki bir yangının ortasında bile içindeki verileri koruyabilir. Bir granit kadar sert olan dış kabuğu, devasa çarpma etkilerine ve okyanusun en dibindeki basınca karşı dirençlidir. Eğer uçak denize düşerse, suyla temas ettiği an aktifleşen bir verici sayesinde tam 90 gün boyunca su altından sinyal yayarak yerini belli eder.
NEDEN UÇAĞIN KUYRUK BÖLGESİNDE BULUNUR?
Kara kutular uçağın burnunda veya gövdesinde değil, genellikle kuyruk bölümünde muhafaza edilir. Bunun nedeni, bir çarpışma anında uçağın ön kısmının darbeyi ilk karşılayan ve en çok hasar alan bölge olmasıdır. Kuyruk kısmı, gövdeye göre daha geç darbe alır ve uçağın diğer bölümleri çarpma anında bir nevi "tampon" görevi görerek kuyrukta bulunan kutunun parçalanma ihtimalini azaltır.
KARA KUTU TİPLERİ VE KAYIT YETENEKLERİ
Karakutular işlevlerine göre üç ana gruba ayrılır. Birinci tip cihazlar sadece kokpit içindeki konuşmaları, yani pilotların kuleyle veya birbirleriyle olan diyaloglarını kaydeder. İkinci tip cihazlar uçuş verilerini, yani hız, irtifa ve yakıt gibi teknik detayları saklar. Günümüzde en yaygın kullanılan üçüncü tip ise (FDR/CVR) hem sesi hem de teknik verileri aynı anda kaydeden gelişmiş ünitelerdir. Bu teknoloji sayesinde uçağın son 25 saatindeki tüm teknik hareketleri ve kokpitteki son 2 saatlik konuşmalar adım adım takip edilebilir.
SİVİL VE ASKERİ KARA KUTULAR ARASINDAKİ FARK
Sivil yolcu uçaklarındaki kara kutularla askeri jetlerdekiler arasında çok kritik bir fark vardır. Sivil uçaklarda kaydedilen veriler asla silinemez; pilotun veya herhangi bir görevlinin bu kayıtları yok etme yetkisi yoktur. Ancak askeri dünyada durum farklıdır. Gizli görevlerde uçan askeri pilotlar, uçağın düşman bölgesine düşmesi durumunda stratejik bilgilerin karşı tarafın eline geçmesini engellemek için tek bir tuşla tüm verileri anında imha edebilirler.
