ABD federal hükümeti, Cumhuriyetçi Başkan Donald Trump ile Demokratlar arasındaki harcama tasarısı anlaşmazlığı nedeniyle bir kez daha kapanma tehdidiyle karşı karşıya.Bugün sona erecek olan mevcut bütçenin yerine yeni bir harcama tasarısı kabul edilmezse, hükümetin birçok hizmeti geçici olarak durdurulacak. Bu, yaklaşık yedi yıl aradan sonra ABD’nin yeniden bir hükümet kapanmasıyla yüzleşmesi anlamına geliyor.
Başkan Trump, kapanma sırasında binlerce ücretsiz izne çıkarılan işçiyi işten çıkarmakla tehdit ediyor. Cumhuriyetçilerin, hükümetin açık kalmasını sağlayacak bir harcama tasarısını geçirmek için Senato''da 60 oya ihtiyacı var. Sadece 53 Cumhuriyetçi senatör var ve Demokratlar, Cumhuriyetçiler Medicaid kesintilerinde 1 trilyon dolarlık kesintiyi geri getirmedikçe geri adım atmayacaklarını söylüyorlar.
Minnesota Senatörü Tina Smith, "Demokratların oldukça birlik içinde olduğunu düşünüyorum," dedi. "Bu, seçmenlerimiz için gerçekten mücadele etmemiz gereken ve Cumhuriyetçilerin isteklerine boyun eğmememiz gereken bir an." sözlerini iletti.
ABD HÜKÜMETİ NASIL KAPANABİLİR
ABD siyasal sisteminde federal hükümetin işleyişini sürdürebilmesi için Kongre’nin her iki kanadında da harcama tasarısının kabul edilmesi gerekiyor. Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi ve Senato''da çoğunluğu elinde tutsa da, Senato’da yasa tasarısını geçirebilmek için ihtiyaç duyulan 60 oya ulaşmakta zorlanıyorlar. Demokratlar bu nedenle tasarı üzerinde önemli bir etki gücüne sahip.
Demokratlar, Trump yönetiminin sağlık hizmetlerini kısıtlayacağını savundukları harcama tasarısına karşı çıkıyor. Ayrıca Medicaid kesintilerinin geri alınmasını, sağlık sigortası sübvansiyonlarının korunmasını ve vergi indirimlerinin uzatılmasını talep ediyorlar. Cumhuriyetçiler ise kamu harcamalarının azaltılması konusunda ısrarcı.
Temsilciler Meclisi’nde daha önce geçici bir bütçe tasarısı kabul edilmiş olsa da, bu tasarı henüz Senato’dan geçmedi. Bu da hükümetin kapanma riskini artırıyor.
KAPANMA NE ZAMAN GERÇEKLEŞEBİLİR
Anlaşma sağlanamaması halinde, Çarşamba günü yerel saatle 00:01''de hükümetin bazı bölümleri kapanacak. Bu, Trump’ın ilk döneminde yaşanan ve 36 gün süren 2018-2019 kapanmasından bu yana ilk olacak.
Trump, Beyaz Saray’a yeniden dönüşünün ardından ilk kez dört kongre lideriyle pazartesi günü bir araya gelecek. Ancak CBS News’e verdiği demeçte, "Bu sorunu nasıl çözeceğimizi bilmiyorum" diyerek uzlaşma ihtimalinin düşük olduğunun sinyalini verdi.
KAPANMA İHTİMALİ NE
Şu anki siyasi ortamda hükümetin kısmen kapanması oldukça olası görünüyor. Trump yönetimi, federal hükümetin işleyişini geçici olarak durdurmaktan çekinmiyor. Hatta bazı yetkililer, kapanmayı "gereksiz çalışanları" tespit edip kalıcı olarak işten çıkarmak için bir fırsat olarak gördüklerini belirtti.
Geçmişteki kapanmalarda genellikle kamu hizmetleri normale dönmüş ve çalışanlara geriye dönük ödeme yapılmıştı. Ancak bu kez Trump yönetimi, son dokuz ayda birçok federal programda kesintiye giderek devletin boyutunu küçültmeye başlamış durumda. Kapanma, bu kesintileri hızlandırma yönünde bir araç olarak da değerlendiriliyor.
KAPANMANIN NE GİBİ ETKİLERİ OLABİLİR
Hükümetin tamamı değil, sadece bazı bölümleri kapanacak. Sınır güvenliği, acil tıbbi hizmetler, kolluk kuvvetleri ve hava trafik kontrolü gibi hayati hizmetler devam edecek. Sosyal Güvenlik ve Medicare ödemeleri sürecek, ancak yeni başvurular veya belge işlemleri askıya alınabilir.
Birinci dereceden kamu çalışanları görevlerini sürdürecek, ancak bazıları maaş alamayacak. İkinci dereceden çalışanlar ise ücretsiz izne çıkarılacak. Bu durum, öğrenci kredileri, gıda yardımı programları, federal okul öncesi eğitimi, gıda denetimleri ve milli park faaliyetlerinde aksamalara neden olabilir.
Kapanma uzun sürerse, maaş alamayan çalışanların işe gelmemesi durumunda havaalanları başta olmak üzere birçok alanda ciddi gecikmeler ve aksaklıklar yaşanabilir. Ayrıca, kapanmanın ABD ekonomisi üzerinde ikincil etkileri olması da bekleniyor.
ABD''DE KAPANMALAR NE KADAR YAYGIN
Son 50 yılda ABD’de çok sayıda hükümet kapanması yaşandı. Trump’ın ilk döneminde üç kez kapanma olmuş, en uzunu 36 gün sürerek rekor kırmıştı. Bu kapanmalardan biri, Meksika sınırına inşa edilmesi planlanan duvarın finansmanı konusunda çıkan anlaşmazlıktan kaynaklanmıştı.
Kongre Bütçe Ofisi (CBO), 2019’daki kapanmanın ABD ekonomisine yaklaşık 11 milyar dolara mal olduğunu, bunun 3 milyar dolarının ise geri kazanılamadığını açıklamıştı.
1980’lerde Ronald Reagan döneminde sekiz kapanma yaşandı, ancak bunlar daha kısa süreliydi. Kapanmalar, ABD’nin siyasal yapısının bir sonucu olarak neredeyse sadece bu ülkeye özgü bir durum. Çoğu ülkede bütçe onaylanmaması hükümetin düşmesiyle sonuçlanırken, ABD’de hükümetin farklı organlarının eşit ve çoğu zaman bölünmüş olması nedeniyle uzlaşma daha karmaşık hale geliyor.
Bu son kriz, hükümetin işleyişinin ideolojik bir mücadeleye dönüştüğü ve toplumsal hizmetlerin siyasi pazarlıklara konu edildiği bir döneme işaret ediyor. Taraflar uzlaşma sağlayamazsa, hem kamu hizmetlerinde aksamalar hem de ABD ekonomisinde yeni bir türbülans yaşanabilir.