Kakao fiyatlarında yılın başından bu yana süren düşüş hız kazandı. Ocak 2025’ten bu yana yüzde 45’e ulaşan gerileme, iki yıldır rekor seviyelerde seyreden piyasada belirgin bir düzeltmeye işaret ediyor. Ton başına fiyat 5 bin dolar seviyelerine kadar inerken, dünyanın en büyük üreticileri Fildişi Sahili ve Gana’nın küresel arz içindeki payı yüzde 60 seviyesinde kalmayı sürdürüyor.

Coface’in yaptığı analize göre, 2024 sonunda ton başına 12 bin dolar bandına kadar tırmanan kakao fiyatları, bugün 5 bin dolar seviyesine inerek bir yıl içinde yüzde 50’nin üzerinde düşüş kaydetti. Bu zayıflamanın temel nedenleri arasında Fildişi Sahili’nde olumlu hasat beklentileri ile 2024 boyunca fiyatları şişiren spekülatif pozisyonların çözülmesi öne çıkıyor. Ancak tüm bu düşüşe rağmen, mevcut fiyatlar hâlâ 2012–2022 döneminin ortalaması olan 2 bin 525 doların yaklaşık iki katı.

KÜRESEL ARZIN YÜZDE 70’İ AFRİKA’DAN GELİYOR

El Niño etkisinin hafiflemesi ve swollen shoot virüsünün yayılımının yavaşlaması olumlu görülse de, arz cephesindeki ana sorunlar çözülmüş değil. Pek çok plantasyonun yaşlanmış olması, yatırımların düşük kalması ve üretimin Batı Afrika’ya aşırı bağımlılığı, sektörü herhangi bir bölgesel riske karşı savunmasız bırakıyor. Bölgedeki diğer üreticiler de hesaba katıldığında küresel arzın yüzde 70’e yakını Batı Afrika’dan geliyor.

ÇİKOLATA TÜKETİMİ ASYA PAZARLARINDA YÜKSELİYOR

Küresel çikolata tüketimi özellikle Asya pazarlarının etkisiyle yükselişini sürdürüyor. Etik, organik ve düşük şekerli ürünlere yönelim artarken, sertifikalı kakao (Fairtrade, Rainforest Alliance) talebindeki büyüme hız kesmiyor. Üretici ülkeler ise daha fazla katma değer yaratmak için yerel öğütme kapasitesini artırmayı hedefliyor.

Batı Afrika’nın baskın konumu sürerken, Latin Amerika’da özellikle Ekvador, 2027’ye kadar Gana’yı geçmeyi ve yıllık 650 bin ton üretime ulaşmayı hedefliyor. Avrupa Birliği’nin zorunlu kıldığı izlenebilirlik kuralları, Gana ve Fildişi Sahili’nin uygulamaya aldığı PRRD referans fiyat mekanizması ile birleşerek üretici ülkelerde sürdürülebilir ve şeffaf tedarik zinciri baskısını güçlendiriyor. Bu kapsamda üretici için belirlenen tarla çıkış fiyatı Gana’da 3 bin 408 dolar/ton, Fildişi Sahili’nde 2 bin 650 dolar/ton seviyesinde.